Penedes

Penedes – serce katalońskiej Cavy i dynamicznie rozwijający się region winiarski

Historia Cavy – katalońska alternatywa dla Szampanii

Penedes to region, który w świecie winiarstwa najbardziej kojarzy się z Cavą, hiszpańskim winem musującym produkowanym metodą tradycyjną. Choć obecnie Cava może być wytwarzana w różnych częściach Hiszpanii (nawet w Rioja), to właśnie Penedes uznawane jest za jej kolebkę.

Historia tego wina sięga 1872 roku, kiedy to Jose Raventos, pracując w jednej z najbardziej znanych katalońskich winiarni Codorníu, po podróży do Szampanii postanowił stworzyć lokalne wino musujące. Po przywiezieniu do Katalonii odpowiedniego sprzętu i zastosowaniu metody szampańskiej, rozpoczął produkcję pierwszej Cavy. Pomysł szybko się przyjął, a wkrótce większość winiarzy w regionie skupiła się na produkcji win musujących.

Geografia i klimat Penedes

Penedes położone jest w Katalonii, na południowy-zachód od Barcelony, i rozciąga się na pofałdowanych terenach między wybrzeżem Morza Śródziemnego, a pasmem górskim Montserrat. To właśnie te warunki geograficzne sprawiają, że w regionie występuje zróżnicowany mikroklimat.

Winnice dzielą się na trzy główne strefy:

• Penedes Bajo (Baix Penedes) – położona najbliżej wybrzeża, z cieplejszym klimatem, gdzie uprawia się bardziej dojrzałe, pełne białe i czerwone wina.
• Penedes Medio (Mitja Penedes) – centralna część regionu, z umiarkowanym klimatem, odpowiednia dla klasycznych odmian Cavy.
• Penedes Alto (Alt Penedes) – znajdująca się na wysokościach do 800 m n.p.m., chłodniejsza strefa, gdzie powstają eleganckie, bardziej aromatyczne wina.

Chłodne morskie bryzy oraz osłona przed północnymi wiatrami, jaką zapewniają góry Montserrat, tworzą doskonałe warunki dla winorośli. Długie, słoneczne dni zapewniają dojrzałość owoców, podczas gdy chłodne noce pomagają zachować ich kwasowość – kluczowy element w produkcji wysokiej jakości win musujących.

Cava – hiszpańskie wino musujące

Jak powstaje Cava?

Produkcja Cavy odbywa się metodą tradycyjną (taką jak w Szampanii), w której wtórna fermentacja zachodzi w butelce. Proces ten obejmuje:

1. Fermentację wina bazowego, które następnie trafia do butelek.
2. Dodanie drożdży i cukru, co inicjuje drugą fermentację i tworzy bąbelki.
3. Dojrzewanie na osadzie – w zależności od stylu trwa od 9 do nawet 36 miesięcy.
4. Usunięcie osadu i dodanie dosage, czyli mieszanki cukru i wina, wpływającej na poziom słodyczy.
5. Finalne korkowanie i leżakowanie przed sprzedażą.

Podział Cavy ze względu na czas dojrzewania

• Cava – minimum 9 miesięcy dojrzewania.
• Cava Reserva – minimum 18 miesięcy.
• Cava Gran Reserva – minimum 30 miesięcy, oznaczana jako wino wytrawne (brut nature, brut lub extra brut).
• Cava de Paraje Calificado – najwyższa kategoria jakościowa, minimum 36 miesięcy dojrzewania.

Główne odmiany winorośli w Cavie

Podstawowymi odmianami używanymi do produkcji Cavy są:

• Macabeo – nadaje winom kwiatowo-owocowy charakter.
• Parellada – odpowiada za świeżość i elegancję.
• Xarel-lo – nadaje winom strukturę i delikatną mineralność.

W przypadku różowej Cavy (Cava Rosado) wykorzystuje się:

• Trepat – charakterystyczny dla Katalonii, nadaje owocowość.
• Monastrell – intensywny i strukturalny.
• Pinot Noir – znany z Szampanii, dodaje elegancji.

Cava różni się od szampana większą dojrzałością owoców i mocniejszą strukturą, ale wciąż pozostaje rześka i wyrazista. Coraz większą popularnością cieszą się wytrawne wersje brut nature oraz brut zero, bez dodatku cukru.

Wina spokojne Penedes – więcej niż tylko Cava

Choć musujące wina wciąż dominują, w ostatnich latach w Penedes coraz większą popularność zdobywają wina spokojne. Produkowane są zarówno w wersji białej, jak i czerwonej.

Białe wina z Penedes

Obok klasycznych odmian używanych do produkcji Cavy (Xarel-lo, Macabeo, Parellada), w Penedes uprawia się również:

• Chardonnay – często fermentowane w beczkach, przypominające styl burgundzki.
• Muscat – aromatyczne wina o egzotycznym profilu.
• Malvasia – odmiana używana zarówno do win wytrawnych, jak i słodkich.

Xarel-lo to odmiana, która szczególnie wyróżnia się wśród białych win Penedes. Daje wina o nutach cytrusowych, ziół, mineralności i wysokiej kwasowości – to jedno z najciekawszych wcieleń tej odmiany w całej Hiszpanii.

Czerwone wina z Penedes

Czerwone wina w regionie Penedès są mniej znane, ale nie można ich lekceważyć. Główne odmiany to:

• Garnatxa (Garnacha) – daje wina pełne czerwonych owoców i przypraw.
• Cabernet Sauvignon i Merlot – popularne międzynarodowe odmiany, dające strukturalne, dobrze zbudowane wina.
• Tempranillo – znane w Katalonii jako Ull de Llebre, oferuje nuty dojrzałych wiśni i wanilii.

Niektóre winiarnie zaczęły eksperymentować z winami naturalnymi i biodynamicznymi, co dodatkowo zwiększa różnorodność oferty Penedes.