Prosecco

Prosecco – pełny przewodnik po włoskim winie musującym

Prosecco to jedno z najbardziej rozpoznawalnych win musujących na świecie, cenione za swoją lekkość, owocowość i przystępną cenę. Produkowane tylko w regionach Veneto i Friuli-Wenecja Julijska, w ciągu ostatnich dekad stało się globalnym fenomenem, zdobywając serca konsumentów od Europy po Amerykę i Azję.

Obszar produkcji Prosecco – DOC i DOCG

Produkcja Prosecco obejmuje dwa włoskie regiony: Wenecję Euganejską (Veneto) i Friuli-Wenecję Julijską (Friuli-Venezia Giulia). Łącznie wino to powstaje w dziewięciu prowincjach:

• Veneto: Treviso, Wenecja, Vicenza, Padwa, Belluno
• Friuli-Wenecja Julijska: Gorycja, Pordenone, Triest, Udine

Najbardziej prestiżowe obszary uprawy znajdują się na wzgórzach pomiędzy Conegliano i Valdobbiadene, a także w rejonie Asolo, które mają status DOCG. Winnice w tych miejscach charakteryzują się unikalnym terroir – wulkaniczne, wapienne i gliniaste gleby oraz łagodny klimat z chłodnymi nocami sprzyjają długiemu dojrzewaniu winogron i zachowaniu wysokiej kwasowości.

Prosecco może być produkowane wyłącznie w określonych apelacjach, które gwarantują jego wysoką jakość i charakterystyczny styl.

Prosecco DOC

Obejmuje szeroki obszar produkcji, a wina z tej apelacji są lekkie, owocowe i świeże, często w stylu Brut lub Extra Dry.

Prosecco DOC Treviso i Prosecco DOC Trieste

Są to dwie regionalne podapelacje w ramach Prosecco DOC. Prosecco DOC Treviso pochodzi z serca regionu Veneto, natomiast Prosecco DOC Trieste powstaje bliżej Adriatyku, co wpływa na jego mineralny charakter.

Conegliano Valdobbiadene Prosecco DOCG

Prestiżowa apelacja Prosecco, obejmująca pagórkowaty teren pomiędzy Conegliano i Valdobbiadene. Wina z tego regionu są bardziej złożone, intensywnie aromatyczne i często posiadają wyższą jakość niż podstawowe Prosecco DOC.

Prosecco Superiore Rive DOCG

Kategoria "Rive di..." obejmuje 43 wyselekcjonowane wioski na terenie Conegliano Valdobbiadene DOCG.  Na etykiecie znajdziemy tuż za zwrotem „Rive di…” nazwę wioski, z której pochodzi dane wino.  
"Rive" można tłumaczyć jako brzegi/strome zbocze, co odnosi się do unikalnych warunków uprawy – winnice znajdują się na stosunkowo stromych wzgórzach, co zapewnia krzewom właściwe przewietrzanie i pozwala na odprowadzanie nadmiaru wody.

Każde Prosecco „Rive di…” jest produkowane w sposób bardziej rygorystyczny:

• Winogrona muszą pochodzić z jednej gminy lub konkretnego wzgórza.
• Zbiory odbywają się wyłącznie ręcznie.
• Wino jest butelkowane jako rocznikowe (Millesimato).

Prosecco „Rive di…” jest uważane za jedno z najbardziej autentycznych wyrażeń tego wina, ze względu na silny wpływ mikroklimatu i specyficznych warunków glebowych każdej lokalizacji.

Asolo Prosecco DOCG

Druga ważna apelacja DOCG, położona w rejonie Asolo. Prosecco stąd charakteryzuje się lepszą strukturą i mineralnością.

Valdobbiadene Superiore di Cartizze DOCG

Najbardziej prestiżowy mikroregion Prosecco, obejmujący tylko 107 ha winnic w okolicach miejscowości Cartizze. Produkuje się tutaj wyjątkowo eleganckie i bogate wina, często o lekko słodszym profilu (Dry).

Historia Prosecco – od starożytności do światowego fenomenu

Pochodzenie nazwy Prosecco

Nazwa "Prosecco" pochodzi od niewielkiej miejscowości o tej samej nazwie w pobliżu Triestu, gdzie pierwotnie uprawiano winorośl Glera. Pochodzenie terminu sięga XVI wieku, kiedy to zaczęto używać tej nazwy w odniesieniu do lokalnych win, chcąc odróżnić je od innych trunków produkowanych w całym regionie.

Pierwsze wzmianki o winie Prosecco

Pierwsze zapiski o winie z regionu pochodzą już z czasów rzymskich. Pliniusz Starszy wspominał o "Pucino", trunku cenionym przez rzymską arystokrację. W średniowieczu wino z Veneto i Friuli zyskiwało coraz większą popularność, jednak dopiero nowoczesne techniki winiarskie pozwoliły na jego prawdziwą ekspansję.

Metoda Charmata i rozwój produkcji

Prosecco swój sukces zawdzięcza rewolucyjnej metodzie produkcji opracowanej przez Federico Martinottiego pod koniec XIX wieku. Martinotti, włoski enolog, jako pierwszy wpadł na pomysł przeprowadzania wtórnej fermentacji w dużych zbiornikach ze stali nierdzewnej, co pozwalało na szybszą i tańszą produkcję win musujących.

Jego koncepcję udoskonalił Eugene Charmat, francuski wynalazca, który w 1907 roku opatentował autoklawy umożliwiające przeprowadzenie fermentacji pod ciśnieniem. To właśnie metoda Charmat-Martinotti stała się standardem w produkcji Prosecco i pozwoliła na jego masową popularyzację. Dzięki niej wino zachowuje swój świeży, owocowy charakter i jest dostępne w przystępnej cenie.

Metody produkcji Prosecco

Metoda Charmata (Martinottiego-Charmata)

Najczęściej stosowana metoda produkcji Prosecco polega na przeprowadzeniu wtórnej fermentacji w zbiornikach ciśnieniowych (autoklawach), a nie w butelkach jak w przypadku metody tradycyjnej (szampańskiej). Proces trwa zazwyczaj 15–20 dni, a w jego wyniku powstają delikatne, świeże bąbelki. Jest to technika efektywna i kosztowo optymalna, co pozwala na produkcję wysokiej jakości wina w dużych ilościach.

Metoda tradycyjna (Metodo Classico)

Niektórzy producenci eksperymentują również z klasyczną metodą fermentacji w butelce, stosowaną w Szampanii. W tym przypadku wino fermentuje bezpośrednio w butelce i dojrzewa na osadzie drożdżowym przez kilka miesięcy lub lat. Takie Prosecco jest bardziej złożone i wytrawne, z nutami pieczywa i orzechów. Tradycyjna nazwa Col Fondo została zmieniona w ostatnich latach na Sui Lieviti.

Odmiany winogron w Prosecco

Głównym szczepem wykorzystywanym do produkcji Prosecco jest Glera, która musi stanowić co najmniej 85% składu wina. Dozwolone jest także dodanie do 15% innych odmian, takich jak:

• Verdiso
• Bianchetta Trevigiana
• Perera
• Chardonnay
• Pinot Bianco
• Pinot Grigio
• Pinot Nero (winifikowany na biało)
  
  

Rodzaje Prosecco

Prosecco występuje w różnych wariantach w zależności od stopnia musowania, zawartości cukru oraz koloru.

Ze względu na nasycenie dwutlenkiem węgla:

• Spumante – wino musujące o pełnym nasyceniu bąbelkami
• Frizzante – wino półmusujące, z delikatniejszym musowaniem
• Tranquillo – wino niemusujące, rzadziej spotykane

Ze względu na zawartość cukru:

• Brut Nature (0-3 g/l cukru) – najbardziej wytrawna wersja, rzadziej spotykana.
• Extra Brut (0-6 g/l cukru) – bardzo wytrawna, intensywnie orzeźwiająca.
• Brut (do 12 g/l cukru) – najczęściej spotykana, dobrze zrównoważona i wszechstronna w gastronomii.
• Extra Dry (12-17 g/l cukru) – klasyczny styl Prosecco, lekko owocowy i elegancki.
• Dry (17-32 g/l cukru) – nieco słodszy wariant, który dobrze komponuje się z deserami.
• Demi-Sec (32-50 g/l cukru) – najrzadsza i najbardziej słodka wersja Prosecco.

Kolory Prosecco

Choć większość Prosecco jest biała, od niedawna dostępne jest także Prosecco Rosé, które stało się bardzo popularne na rynkach międzynarodowych. Wersja różowa musi zawierać przynajmniej 85% odmiany Glera i być uzupełniona o Pinot Noir, które nadaje winu delikatny różowy kolor i lekko jagodowe aromaty.

Prosecco a inne wina musujące

Wielkość produkcji Prosecco jest imponująca – każdego roku produkuje się ponad 600 milionów butelek, co przewyższa produkcję Szampana (~320 milionów) oraz Cavy (~240 milionów). Prosecco stało się globalnym fenomenem, łącząc jakość z przystępną ceną.

Prosecco w gastronomii

Prosecco jest niezwykle wszechstronnym winem, które sprawdza się zarówno jako aperitif, jak i w towarzystwie jedzenia. Najlepiej komponuje się z:

• Owocami morza – zwłaszcza ostrygi, krewetki i małże doskonale współgrają z wytrawnym Prosecco.
• Serami – lekkie sery jak mozzarella, burrata czy ricotta doskonale pasują do orzeźwiającego charakteru wina.
• Przystawkami i tapas – lekkie przekąski, oliwki, pieczywo i suszone pomidory świetnie komponują się z bąbelkami.
• Deserami – słodsze wersje Prosecco (Dry, Demi-Sec) dobrze pasują do owocowych tart, panna cotty i tiramisu.
• Drinkami – Prosecco jest podstawą wielu koktajli, np. Aperol Spritz, Bellini czy Hugo.
  
  

Podsumowanie

Prosecco to nie tylko wino musujące, ale symbol włoskiego stylu życia. Jego historia, unikalna metoda produkcji i różnorodność smaków sprawiają, że jest ono uwielbiane na całym świecie. Od lekkiego Frizzante po prestiżowe Rive di..., każdy znajdzie Prosecco idealne dla siebie.