Toskania

Toskania – serce włoskiego winiarstwa i kolebka Sangiovese

Historia i znaczenie Toskanii w świecie wina

Toskania to jeden z najważniejszych regionów winiarskich Włoch, gdzie tradycja uprawy winorośli sięga czasów Etrusków, a później Imperium Rzymskiego. Już w 1716 roku wielki książę Kosma III Medyceusz określił pierwsze granice apelacji w regionie, regulując produkcję wina.

Toskania słynie przede wszystkim z win opartych na odmianie Sangiovese, która osiąga tutaj swoje najwybitniejsze formy, dając Chianti Classico, Brunello di Montalcino, Vino Nobile di Montepulciano oraz Morellino di Scansano. Region stał się również miejscem narodzin Supertoskanów, które zrewolucjonizowały świat wina.

Chianti – skomplikowana struktura podregionów

Chianti DOCG i jego podstrefy

Chianti DOCG to największa apelacja Toskanii, obejmująca siedem podstref o różnym terroir i charakterystyce win:

• Chianti Colli Senesi DOCG – wina bardziej owocowe i przystępne, produkowane wokół Sieny,
• Chianti Colli Fiorentini DOCG – eleganckie, klasyczne wina z okolic Florencji,
• Chianti Rufina DOCG – jedna z najbardziej prestiżowych podstref, oferująca długowieczne, dobrze zbudowane wina,
• Chianti Colli Aretini DOCG – mniej znana strefa z lżejszymi, owocowymi winami,
• Chianti Montespertoli DOCG – najmniejsza podstrefa, produkująca strukturalne wina,
• Chianti Colli Pisane DOCG – delikatniejsze wina o niższej kwasowości,
• Chianti Montalbano DOCG – strukturalne wina, często z domieszką lokalnych odmian.

Chianti Superiore to kategoria wina w ramach apelacji Chianti DOCG, która musi spełniać bardziej rygorystyczne wymagania jakościowe niż standardowe Chianti. Oznaczenie to wprowadzono w 1996 roku w celu podniesienia jakości win z regionu.

Co wyróżnia Chianti Superiore?

• Winogrona muszą pochodzić wyłącznie z najlepszych winnic w Chianti DOCG (z wyłączeniem Chianti Classico).
• Wino musi dojrzewać minimum 9 miesięcy, w tym co najmniej 3 miesiące w butelce, zanim trafi na rynek.
• Maksymalna wydajność z hektara jest niższa niż w standardowym Chianti, co pozwala uzyskać bardziej skoncentrowane wina.
• Wina Chianti Superiore są zazwyczaj bardziej intensywne, lepiej zbudowane i głębsze w smaku niż podstawowe Chianti.

Dzięki tym wymaganiom Chianti Superiore jest uważane za opcję pośrednią pomiędzy podstawowym Chianti a wyższymi kategoriami, takimi jak Chianti Classico czy Chianti Riserva.

Chianti Classico – symbol toskańskiej tradycji

Chianti Classico DOCG to historyczne centrum regionu Chianti, leżące pomiędzy Florencją a Sieną. Jest to osobna apelacja, niebędąca częścią Chianti DOCG, z własnymi rygorystycznymi zasadami produkcji.

Wina z Chianti Classico muszą zawierać co najmniej 80% Sangiovese (często 100%), a resztę kupażu mogą stanowić inne odmiany, zarówno lokalne (Canaiolo, Colorino), jak i międzynarodowe (Cabernet Sauvignon, Merlot). Charakterystycznym symbolem apelacji jest Czarny Kogut (Gallo Nero).

W zależności od czasu dojrzewania wina dzielą się na trzy kategorie:

• Chianti Classico Annata – podstawowa wersja, dojrzewająca co najmniej rok,
• Chianti Classico Riserva – dojrzewające minimum 24 miesiące, o większej koncentracji i złożoności,
• Chianti Classico Gran Selezione – najwyższa kategoria, dojrzewająca minimum 30 miesięcy, produkowana wyłącznie z winogron z najlepszych parceli.

Typowe Chianti Classico to wino o wysokiej kwasowości, umiarkowanej taninie, aromatach wiśni, ziół, tytoniu i przypraw. Dzięki solidnej strukturze idealnie komponuje się z tradycyjną toskańską kuchnią.

Brunello di Montalcino i Vino Nobile di Montepulciano – potęga Sangiovese

Brunello di Montalcino DOCG

Brunello di Montalcino, produkowane w pobliżu Montalcino, to jedno z najbardziej prestiżowych włoskich win. Powstaje wyłącznie z Sangiovese Grosso, a jego produkcja podlega surowym wymogom – dojrzewa minimum 4 lata (5 lat dla wersji Riserva). To wino o intensywnych aromatach ciemnych owoców, skóry, tytoniu i przypraw, o ogromnym potencjale starzenia.

Vino Nobile di Montepulciano DOCG

Wino z miasta Montepulciano, bazujące na lokalnym klonie Sangiovese – Prugnolo Gentile. Jest bardziej przystępne niż Brunello, dojrzewa krócej (minimum 2 lata, 3 lata dla wersji Riserva), ale również posiada świetny potencjał starzenia. Charakteryzuje się głębokim owocem, nutami ziemi i przypraw oraz elegancką strukturą.

Carmignano – Sangiovese i odmiany międzynarodowe

Carmignano DOCG to jedna z najstarszych apelacji Toskanii, której historia sięga 1716 roku, gdy Kosma III Medyceusz nadał jej status chronionego regionu winiarskiego. W przeciwieństwie do innych apelacji opartych na Sangiovese, Carmignano od wieków stosuje kupaż z Cabernet Sauvignon i Cabernet Franc, nadając winom większą strukturę i złożoność.

Dzięki chłodniejszemu klimatowi i wapienno-gliniastym glebom, powstają tu wina o znakomitej równowadze między owocowością, taninami i świeżością.

Bolgheri i narodziny Supertoskanów

Supertoskany – rewolucja w toskańskim winiarstwie

W latach 70. XX wieku kilku producentów postanowiło odejść od klasycznych zasad apelacyjnych, tworząc nowoczesne, bardziej międzynarodowe wina. Tak narodziły się Supertoskany – potężne, skoncentrowane wina często oparte na odmianach bordoskich (Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Merlot, Petit Verdot), nierzadko mieszanych z Sangiovese.

Ponieważ początkowo nie spełniały wymagań żadnej apelacji, butelkowano je jako Vino da Tavola. Dopiero później utworzono Bolgheri DOC, w której obecnie powstaje większość Supertoskanów.

Bolgheri DOC – włoska odpowiedź na Bordeaux

Bolgheri, położone nad Morzem Tyrreńskim, charakteryzuje się ciepłym klimatem i żwirowymi glebami, sprzyjającymi dojrzewaniu Cabernet Sauvignon, Merlot i Cabernet Franc. Wina z tej apelacji cechują się pełnym ciałem, aksamitnymi taninami i bogatymi aromatami czarnej porzeczki, śliwki, przypraw i dębu.

Morellino di Scansano – Toskania bliżej morza

Na wybrzeżu, w regionie Maremma, znajduje się apelacja Morellino di Scansano DOCG, produkująca owocowe, pełniejsze wina na bazie Sangiovese. Dzięki cieplejszemu klimatowi i wpływom morskiej bryzy, wina są bardziej przystępne, mniej surowe niż klasyczne Chianti.

Różnorodność Toskanii

Toskania to różnorodność terroir, tradycji i nowoczesności, gdzie powstają zarówno klasyczne wina oparte na Sangiovese, jak i międzynarodowe cuvée z Bolgheri. Każda apelacja wnosi do winiarskiego świata coś unikalnego, od historycznych Chianti Classico i Brunello di Montalcino, przez innowacyjne Supertoskany, aż po mniej znane, ale wybitne Carmignano i Morellino di Scansano. Dzięki temu Toskania pozostaje jednym z najbardziej ekscytujących regionów winiarskich globu.